گزارش بریونی؛
كافه هایی كه شهرت دروغ می گیرند
گاهی اطلاعات تاریخی بعضی از بناهای واجد ارزش دستخوش یک کار اقتصادی می شود اما مهم آن است که برای اهمیت دادن به یک بنا و رونق کسب و کار، آنرا منسوب به یک شخصیت تاریخی بدون سند متقن نکرد.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ خانه های قدیمی و پرارزش تهران کاربری های جدید پیدا می کنند شاید بسیاری از آنها در لیست میراث ملی ایران ثبت نشده باشند اما بسیاری از آنها معماری پهلوی و یا حتی قاجاری زیبایی دارند که با یک دست کشیدن روی بنا می توان آنرا زیباتر کرد به شرطی که زیبایی، فدای اصالت خانه نشود.
مالکان بعضی از این بناهای تاریخی، این عمارت ها را به کافه تبدیل نموده اند اما به جهت اینکه بتوانند مشتری ها را به این بناها از میان خیلی از خانه های قدیمی که حالا به مرکز هنری و فرهنگی و یا کافه رستوران و گالری تبدیل گشته اند، جذب کنند، از عناوین مختلفی استفاده می نمایند که بعضاً برخی از آنها واقعی نیست. یا حتی بعضی از آنها بنا را بگونه ای بزک می کنند که دیگر از اصل و هویت خانه فاصله بسیاری می گیرد.
مثل خانه پهلوان رزاز در بافت تاریخی منطقه ۱۲ تهران که هیچیک از تزئینات به کار رفته در آن بنای تاریخی متعلق به دوره ای نیست که پهلوان رزاز در آن زندگی می کرده است و یا اینکه بناهایی که حالا به علت اشتباه یا حتی به عمد، خانه ای را به یکی از شخصیت های تاریخی منسوب می کنند تا بتوانند به آن بنا شهرت دهند و در نهایت کسب و کار خودشان را با آن نام رونق دهند. این در شرایطی است که بعضی از اسناد تاریخی وجود دارد که با رفتن به آنها می توان به هویت واقعی بناها پی برد یکی از آنها نقشه های دوره ناصری و قاجاری تهیه شده توسط موسیو کرشیش و عبدالغفار نجم الملک است که محل خانه های رجال تهران در آن مشخص شده است. شاید این نقشه ها با هم در تاریخ و سال تفاوت هایی داشته باشند و یا اینکه امکان دارد در فاصله ترسیم دو نقشه جا به جایی هایی در خانه ها به وجود آمده باشد و در این فاصله خانه ای از مالکی به مالک دیگر انتقال داده شده باشد اما به سادگی می توان با رفتن به مراکز اسناد تاریخچه آنرا از زمان ساخت تا کنون پیدا کرد. مورد بعدی بررسی معماری آن بناست که نشان داده است در بعضی از این موارد اصلاً زمان حیات آن فرد با زمان ساخت این بنا متفاوت می باشد.
در این میان گروهی از تهران شناسان، فعالان میراث فرهنگی و راهنمایان گردشگری به بررسی بعضی از این تحریف های انجام شده در مالکیت بناهای تاریخی پرداخته اند تا بتوانند از جعل تاریخی با هدف کسب و کار جلوگیری کرده و افکار عمومی را روشن کنند.
یکی از این افراد محمد دروگر پژوهشگر تاریخ معاصر ایران، تهران پژوه و راهنمای گردشگری فرهنگی است که در اینباره به خبرنگار مهر اظهار داشت: یکی از بناهایی که مورد بررسی قرار گرفت عمارتی پشت دانشگاه تهران است که صاحب آن مدعی است ملک، متعلق به آندره گدار معمار فرانسوی بوده و قبلاً پرورشگاه بود، هم اکنون ملک در اختیار مالک خصوصی است. پس از آنکه اعلام نمود این بنا برای آن ده گدار بوده ادعا نمود تنها معماری بنا را او انجام داده است. این روایت هم به همه رجوع کنندگان به این بنا اعلام می شود و الان این بنا با همین عنوان مشهور شده است. ما اسناد معماری گدار را داریم هیچ نشانه ای از آن نیست که این بنا را آندره گدار طراحی نموده باشد.
وی اظهار داشت: طبق اسنادی که شهرداری تهران هم در اختیار دارد می توان اثبات کرد که بنا در ایام اول ساخت متعلق به سرهنگ شجاع اشرفی بود ازاین رو گدار حتی برای مدت کوتاهی هم این ملک را اجاره هم نکرده است. حتی دکتر جنیدی که در همسایگی این بنا زندگی می کند گفته هیچگاه آندره گدار اینجا زندگی نکرده است. آندره گدار اواسط دوره رضا شاه به ایران آمد و بسیاری از معمرین او را می شناسند. مالک فعلی می گوید که سند ملکی بنا در آرشیو دانشگاه تهران است ما با این که برایمان سوال بود چرا باید سند در اینجا نگهداری شود اما در آرشیو چنین چیزی را پیدا نکردیم. این بنا حالا بعنوان کافه تغییر کاربری داده است.
این تهران پژوه اظهار داشت: بنای دیگری هم در خیابان ولیعصر پشت باغ فردوس واقع شده و کاربری فرهنگی دارد. هر چند که مشخص نیست در ایام آینده همین کاربری را در این مکان حفظ کند اما آنچه که به رجوع کنندگان گفته شده این است که این خانه به دکتر محمد مصدق متعلق می باشد. ادعای صاحب نزدیک به حقیقت است اما حقیقت ندارد.
دروگر اظهار داشت: صاحب عمارت مدعی بود که این عمارت، ملک ییلاقی دکتر محمد مصدق هست. ما اصلاً به بررسی اسناد کاری نداریم چون معماری عمارت کاملاً مشخص هست که بنا متعلق به اواخر دهه ۴۰ و اوایل دهه ۵۰ هست. دکتر مصدق از سال ۳۲ تا ۴۵ که فوت شد، سه سال در پادگان لشکر زرهی و مابقی را در احمد آباد در حصر می گذراند پس چطور عمارتی خریداری نموده که در اوایل دهه ۵۰ ساخته شده است. من یک مثال می زنم اگر در خانه ای زندگی کنم که صد سال پیش، زمین آن متعلق به فرد مشهوری بوده و من سال ۷۲ آنرا ساخته باشم آیا می توانم تابلو بزنم که این خانه متعلق به آن فرد مشهور است؟ زمین این بنا هم متعلق به دکتر احمد مصدق بوده است. در واقع محمد مصدق زمین ییلاقی در باغ فردوس داشته که این زمین به پسرش احمد مصدق رسیده و بعدها او هم این زمین را به فرد دیگری فروخته است و در اوایل دهه ۵۰ ساختمان دیگری در آن ساخته شد. پس نمی توانیم بنای نوساز را به دکتر محمد مصدق نسبت بدهیم. حتی اگر بنایی اینجا در زمان محمد مصدق وجود داشته باشد آن بنا تخریب شده است پس این بنایی که اوایل دهه ۵۰ ساخته شده متعلق به محمد مصدق نیست.
خانه ثریا کجا بود؟
او در ادامه اظهار داشت: صاحب عمارت دیگری در خیابان ویلا در مقابل دید رجوع کنندگان تابلویی زده با این شرح که اینجا مدتی اقامتگاه ثریا اسفندیاری در زمان حضورش در ایران بوده است یعنی اینجا خانه فخرالسلطنه، دختر اسفندیار خان سردار اسعدخان، یکی از با نفوذترین افراد ایل بختیاری است، زنی که بعدها برادرزاده اش ثریا اسفندیاری بعنوان ملکه چشم زمردین به همسری محمدرضا پهلوی درآمد. این عبارت هم درست نیست خاطرات ثریا حالا در دسترس می باشد ثریا اطلاعاتی از حضورش در ایران را در کتاب کاخ تنهایی داده و نوشته در ویلای عمویم ساکن بوده ام. نام عمه ثریا فروغ ظفر بوده که سبب آشنایی شاه با ثریا می شود نه فخرالسلطنه. اطلاعات جلوی در این کافه هم کاملاً با مطالب ثریا در کتاب متفاوت می باشد. در کتاب کاخ تنهایی آمده که عمارت در دومی داشت که شاه از آنجا رفت و آمد می کرد اما نگفته کجا بوده است. این عمارت اصلاً شبیه به ویلا نیست و اینجا هم محل اقامت ثریا نبوده است.
او اظهار داشت: بنای دیگری متعلق به خانه امام جمعه است که در پرونده ثبتی آن فاجعه ای رخ داد. این خانه متعلق به میرزا یحیی امام جمعه خویی است اما به نام میرزا زین العابدین امام جمعه یعنی امام جمعه تهران ثبت کرده اند به آقای دکتر محمد تقی امامی خویی که از نوادگان میرزا یحیی است خواسته ایم که سند خانه را پیدا کند. خانه میرزا زین العابدین امام جمعه که این خانه به نام او ثبت شده در بازار تهران واقع شده است. در نقشه موسیو کرشیش هم که نگاه کنید خانه امام جمعه را تحت عنوان خانه صدراعظم ثبت کرده اند. این مشکل در پرونده ثبتی خانه وجود دارد اما بهره بردار اطلاعاتی که درباره آن در صفحات مجازی خود داده درست اعلام نموده است.
وی اضافه کرد: از این موارد اشتباه در ثبت خانه های تاریخی زیاد دیده می شود. ما با بعضی از مالکان بناها در اینباره صحبت کرده ایم معمولاً نمی پذیرند که چنین اشتباهی را به رجوع کنندگانشان القا می کنند. من پژوهشگر تاریخ هستم برای یک مورخ مهم می باشد که میراث تاریخی حفظ شود و تاریخ بدون تحریف به نسل های دیگر منتقل شود. میراث غیر مکتوب ما همین ابنیه تاریخی هستند خیلی از بناها مورد مطالعه قرارگرفته اند و از آنها مطالب مهم استخراج شده است. ما اگر به بنایی مثل گنبد سلطانیه نگاه نماییم با بررسی نوع معماری و تغییراتی که در آن رخ داده می توانیم به بعضی وقایع دوران سلطنت محمد خدابنده پی ببریم. درباره معماری های معاصر هم چنین اتفاقی می افتد مثل خانه تیمورتاش که همیشه می گفتند او خودش را شاه می دانسته ما در زیرزمین خانه تیمورتاش که هم اکنون موزه جنگ شده کاشی هایی را دیدم که نشان می داد کاشی با تصویر خودش را کنار کاشی با تصویر تمام شاهان دوران کیانی و اساطیری نصب کرده است. درباره بناهای دوران معاصر هم همین طور است پس حفظ اماکن تاریخی برای ما اهمیت دارد می تواند کمک نماید از تحریف تاریخ جلوگیری شود. حالا اگر کوچک ترین تحریف اینجا شود دیگر چه چیزی برای آیندگان می ماند؟ بنابراین در حال بررسی موارد دیگر هم هستیم.
دروگر اظهار داشت: من مشکلی با تغییر کاربری این بناهای تاریخی ندارم منتها باید طوری مرمت شوند که هویت آنها از بین نرود و اطلاعاتی به مخاطب درباره تاریخچه آن به مردم بدهند که درست باشد نه ساخته ذهن خودشان و یا دیگران.
منبع: بریونی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب